Sinh viên trầm cảm có thể học tốt không? Lời khuyên từ chuyên gia tâm lý | Safe and Sound
Bạn có từng cảm thấy mệt mỏi triền miên, mất động lực học tập, dù bản thân từng là một sinh viên có thành tích tốt? Không ít bạn trẻ đang rơi vào trạng thái đó mà không biết rằng mình có thể đang đối mặt với trầm cảm. Vậy sinh viên trầm cảm có thể học tốt không? Hãy cùng lắng nghe phân tích và lời khuyên từ chuyên gia tâm lý, để hiểu rõ vấn đề và tìm được hướng đi cho chính mình hoặc người thân.
Ngô Thị Sáng | Thạc sĩ Tâm lý giáo dục học – Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần Safe and Sound
Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế
1. Trầm cảm ở sinh viên, vấn đề còn bị xem nhẹ!
Trong môi trường học đường nhiều áp lực, trầm cảm ở sinh viên không còn là hiện tượng hiếm gặp, thậm chí đang trở thành một vấn đề báo động trong các trường đại học, cao đẳng. Những áp lực học tập kéo dài, cảm giác cô đơn khi sống xa gia đình, sự kỳ vọng từ người thân, cạnh tranh với bạn bè, nỗi lo tương lai nghề nghiệp – tất cả có thể dồn nén và khiến người trẻ rơi vào trạng thái kiệt quệ cả về thể chất lẫn tâm lý.
Các chuyên gia tâm lý cho biết, điều đáng lo ngại là nhiều người vẫn chưa thực sự hiểu đúng về trầm cảm. Họ thường nghĩ rằng đây chỉ là một giai đoạn buồn bã thoáng qua, hoặc đơn giản là sự yếu đuối trong tính cách. Nhưng trên thực tế, trầm cảm là một rối loạn tâm lý nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của người mắc.
Người bị trầm cảm có thể cảm thấy trống rỗng, mất hứng thú với mọi thứ, mệt mỏi kéo dài, khó tập trung và giảm hiệu suất học tập rõ rệt. Một số bạn sinh viên thậm chí gặp rối loạn giấc ngủ, thay đổi khẩu vị, hay có những suy nghĩ tiêu cực về bản thân. Ở mức độ nặng hơn, người bệnh có thể nghĩ đến việc tự làm hại chính mình hoặc muốn biến mất khỏi thế giới này như một cách thoát khỏi đau khổ.
Mặc dù vậy, rất nhiều sinh viên vẫn cố gắng "tỏ ra ổn", tiếp tục đi học, làm bài tập, tham gia thi cử, nhưng sâu bên trong, họ đang vật lộn từng ngày với bóng tối của rối loạn cảm xúc. Thậm chí, không ít người còn tự trách mình "lười biếng" hoặc "thiếu nghị lực" khi không thể hoàn thành nhiệm vụ học tập như trước, thay vì nhận ra đó là biểu hiện rõ rệt của trầm cảm cần được can thiệp tâm lý.
Theo các chuyên gia tâm lý, sự im lặng, che giấu và thiếu nhận thức về trầm cảm khiến tình trạng này dễ bị xem nhẹ, bỏ qua hoặc chẩn đoán muộn. Và điều này càng nguy hiểm hơn khi người bệnh không được hỗ trợ kịp thời, dẫn đến sự suy sụp nghiêm trọng về cả sức khoẻ tinh thần lẫn kết quả học tập.
Đã đến lúc chúng ta cần nhìn nhận rõ ràng rằng: trầm cảm ở sinh viên là một vấn đề có thật, cần được chú ý, thấu hiểu và hỗ trợ đúng cách – chứ không phải là điều nên "tự vượt qua một mình".
2. Liệu sinh viên trầm cảm có thể học tốt?
Câu trả lời là: Có thể. Nhưng điều đó không đến từ sự gồng gánh hay nỗ lực ép buộc bản thân vượt giới hạn, mà đến từ việc hiểu đúng tình trạng tâm lý của mình, điều chỉnh phù hợp và được hỗ trợ đúng cách.
Trầm cảm là một vấn đề tâm lý ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng tập trung, ghi nhớ, duy trì năng lượng và cảm xúc tích cực. Nhiều sinh viên chia sẻ rằng họ cảm thấy đầu óc “mù mờ”, không tiếp thu được bài giảng dù đã cố gắng ngồi học đầy đủ. Có người cảm thấy kiệt sức ngay cả khi chưa bắt đầu học. Những điều này có thể khiến bạn hoang mang và nghĩ rằng mình “vô dụng” hoặc “không đủ năng lực học hành”.
Tuy nhiên, sự thật là trầm cảm không đồng nghĩa với việc bạn không thể học tốt. Nó chỉ có nghĩa là bạn cần một phương pháp học khác, phù hợp với thể trạng cảm xúc hiện tại hơn. Khi bạn đang bị trầm cảm, việc đòi hỏi bản thân học như trước, hoặc so sánh mình với người khác, sẽ chỉ làm tình trạng tồi tệ thêm.
Theo các chuyên gia tâm lý, sinh viên trầm cảm nên áp dụng nguyên tắc học tập:
- Vừa sức: Học trong khoảng thời gian ngắn và phù hợp với mức năng lượng mỗi ngày, không đặt mục tiêu quá cao.
- Ổn định: Tạo thói quen học vào một khung giờ nhất định trong ngày, giúp não bộ làm quen và giảm lo âu.
- Từ bi với chính mình: Biết lắng nghe cơ thể và tâm trí, không trách móc bản thân khi có lúc mất tập trung hay cần nghỉ ngơi.
Việc “học tốt” trong bối cảnh trầm cảm không nên chỉ đo bằng điểm số, mà cần được hiểu là học trong trạng thái an toàn tâm lý, không ép buộc bản thân và từng bước phục hồi năng lực học tập bền vững. Một buổi học hiệu quả khi bạn đọc được 3-5 trang tài liệu trong yên ổn, hoặc hoàn thành một bài tập nhỏ mà không mệt mỏi kiệt quệ, đó cũng là học tốt.
Các chuyên gia tâm lý khuyên rằng, đừng ngại điều chỉnh mục tiêu học tập hoặc xin giảm tải học phần nếu thấy quá sức. Việc tạm dừng một bước không có nghĩa bạn đang lùi lại, mà là để có thể tiếp tục đi xa hơn trong trạng thái khỏe mạnh hơn.
3. Năm chiến lược học tập hiệu quả cho sinh viên trầm cảm
3.1 Giảm khối lượng việc học để tránh kiệt sức
Khi tinh thần mệt mỏi, việc học quá nhiều dễ khiến bạn nhanh chóng oải và mất năng lượng. Hãy cho phép bản thân giảm bớt môn học, chia nhỏ mục tiêu và tập trung vào điều cốt lõi.
Mẹo nhỏ:
- Học từng phần nhỏ (1 đề mục hoặc 1 chương ngắn/lần)
- Đặt mục tiêu “hoàn thành đủ” chứ không phải “làm xuất sắc”
- Xin hoãn deadline nếu thật sự quá tải (và có giấy xác nhận sức y tế nếu cần)
3.2 Xây dựng lịch học cố định, dễ thực hiện
Tâm lý bất ổn khiến nhiều sinh viên trầm cảm mất phương hướng. Việc có một thời khóa biểu đơn giản, lặp lại hằng ngày giúp bạn giữ thói quen và có cảm giác kiểm soát cuộc sống tốt hơn.
Gợi ý:
- Dậy vào cùng giờ mỗi ngày, học vào các khung giờ “đỡ mệt nhất”
- Dùng phương pháp Pomodoro: 25 phút học – 5 phút nghỉ
- Bắt đầu từ những việc dễ để tạo đà tinh thần
3.3 Học cùng người hỗ trợ hoặc nhóm nhỏ
Trầm cảm thường kéo theo xu hướng cô lập, nhưng cô đơn lại khiến bệnh nặng thêm. Một người bạn học hiểu chuyện hoặc một nhóm học nhỏ có thể là động lực quý giá.
Lưu ý:
- Chọn người học cùng không phán xét bạn
- Không cần học nhiều, chỉ cần “có ai đó bên cạnh” cũng giúp tăng tập trung
3.4 Ưu tiên cảm xúc trước kết quả
Nếu bạn đang mệt mỏi tột độ, các chuyên gia tâm lý khuyên bạn đừng ép mình học ngay. Hãy dành vài phút để kiểm tra cảm xúc: bạn đang buồn, lo lắng, trống rỗng hay kiệt sức? Việc xử lý cảm xúc trước khi học sẽ giúp bạn tiếp thu hiệu quả hơn.
Cách chăm sóc tâm lý ngay lúc đó:
- Viết cảm xúc ra giấy
- Thiền 5 phút hoặc nghe nhạc nhẹ
- Tập hít thở sâu 4–4–4 (hít 4s – giữ 4s – thở ra 4s
3.5 Chấp nhận không hoàn hảo và xin trợ giúp khi cần
Học giỏi không đồng nghĩa với học mọi lúc. Nếu bạn đã thử mà vẫn không thể tập trung, đừng ngại tìm đến chuyên gia tâm lý. Việc trị liệu tâm lý, tư vấn hoặc dùng thuốc (nếu cần) có thể giúp bạn phục hồi sức khỏe tinh thần và quay lại việc học một cách bền vững.
Dấu hiệu nên tìm chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần ngay:
- Mất ngủ triền miên, ăn uống kém
- Luôn cảm thấy tội lỗi, trống rỗng, chán nản
- Không còn hứng thú học tập dù từng rất yêu thích
- Có ý nghĩ buông xuôi, tự làm hại bản thân
Nếu bạn nhận thấy mình cần sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý hay bác sĩ tâm thần, hãy bắt đầu bằng cách tìm kiếm một trung tâm hoặc dịch vụ tư vấn tâm lý đáng tin cậy. Bạn có thể lựa chọn tư vấn trực tiếp hoặc tư vấn online, tùy vào điều kiện và mức độ thoải mái của bạn. Quan trọng nhất, hãy cởi mở trong việc chia sẻ và đón nhận những hướng dẫn từ chuyên gia.
Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.
Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia
- Tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
- Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi
Safe and Sound - thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
Xem thêm:
Dấu hiệu của trầm cảm ở tuổi dậy thì
Cùng bác sĩ tâm lý lắng nghe con: Hiểu về trầm cảm tuổi dậy thì
